Pikan Cevizi Yetiştiriciliği – Kış Budaması
Değerli Üreticiler,
Pikan cevizi yetiştiriciliği ndeki en önemli işlemlerden biri budamadır. Budama İle ilgili yazıyı biraz geç yazmamdaki sebep konunun çok önemli olması ve yazacağım yazının bu konudaki bütün soruları mümkün olduğunca cevaplar nitelikte olması içindi. Bu yazıyı belki 5 dakikada veya 10 dakikada okuyacaksınız ama inanın ki yazması günler aldı. Tabii ki on yıllık bir de saha tecrübesi.
Konu tarım olunca neredeyse her fidancı ve Üretici için farklı doğrular veya farklı yöntemler olabiliyor. Bu nedenle bu yazıda temel konulardaki doğruları yazacağız. Budama benim düşünceme göre bir sanattır. Bu nedenle her budama uzmanının da temel doğrulara ek olarak kendine has stili olacaktır. Şekillerdeki farklılıkları doğal karşılamak gerekir.
Pikan cevizi yetiştiriciliğinde ilk 5 yıl budamada hayati öneme sahiptir. Daha sonraki yıllarda ise budama pek yapılmaz.
Pikan Cevizi çeşitleri hayli fazladır ve birçok türün kendine özgü dal yapısı olduğu için budama gereksinimi de farklı olabilir. Örnek vermek gerekirse Sioux ve Zinner gibi çeşitlerde ağaç yapısı doğal olarak yatay dal verme eğiliminde olduğu için çok az budama yaparız . Hatta sadece seyreltme yaparız. Pawnee , Choctaw , Wichita gibi çeşitlerde obur dal ve dik açılı dal verme eğilimi fazladır . Bu nedenle biraz fazla budama yaparız ilk yıllarda.
Budamanın neden çok önemli olduğunu göstermek için size ülkemizin değişik bölgelerinden Pikan ağaçlarının fotoğraflarını göstermek istiyorum.
Budamayı; Yaz budaması ve kış budaması olmak üzere 2 farklı dönemlerde yapmaktayız. Kış budamasında şekil üzerinde çalışırken yaz budamasında daha çok yeni sürgünlere yön vermeye ve bazı dalları daha güçlü geliştirmeye çalışırız. Yaz budaması ile ilgili ayrıca bir yazı yayınlayacağım.
Öncelikle ilk olarak fidanları aldığımız andan itibaren neler yapılacağına göz atalım;
1.YIL
Pikan fidanlarının kökleri kazık kök sistemine sahip olduğundan iki veya üç yıllık bir Pikan fidanı, fidanlıktaki yerinden söküldüğünde yaklaşık olarak kökler 70 cm’den kesilerek çıkartılır. Üç yıllık bir Pikan fidanı neredeyse 2 hatta 3 metre kazık kök yapar. Eğer fidana hiç dokunmadan hiçbir budama yapmadan bahçeye dikersek Çok büyük bir hata yapmış oluruz. İki metrelik bir fidanı besleyen yaklaşık 2- 3 metre bir kökün neredeyse dörtte üçü fidan sökülürken kesilir. Fidan, kökü kesildiği ve farklı bir toprağa dikildiği için şoka girer. 3 m’lik kökün beslediği fidanı 70 cm kalmış ve kılcal damarları kurumuş bir kökün aynı performansta beslemesi mümkün değildir. Peki fidanın bu şoku atlatması ve tekrar hızlı bir şekilde büyümeye devam etmesi için ne yapmalıyız. Sorunun cevabı hem kök hem de dikildikten hemen sonra gövdede budama yapmaktır.
Kökler , özellikle kılcal kökler dikildiği toprakta yeniden oluşacaktır. Bu nedenle kökler uygun olarak sert bir şekilde budanmalıdır.
Fotoğraflar
Gövde ise fidanın boyutuna göre 1/4, 1/3 hatta 1/2 oranında budanmalıdır.
Tecrübelerime dayanarak şunu söyleyebilirim;
Eğer fidan 1.5 m civarında ise 40-50 cm’den sert budanırsa, bütün enerji yeni sürgün oluşumuna gider. Hiç budamazsak fidan ilk yıl enerjisini sadece hayatta kalmaya harcar. Çok cılız, kısa ve yatay sürgünler oluşturur.
Fotoğraflar , ur.
Fidan çukurlarını 80 cm derinlikte ve 40-50 cm genişliğinde açılmasını tavsiye ediyorum. Bu durumda kazık kök 50-60 cm olacak şekilde kesilmeli, yan kökler ise çukura çok rahat sığacak ve hatta kenarlarda boşluk kalacak şekilde %50 budanmalıdır.
Hem kök hem de gövde ne kadar sert budanırsa gelişim o kadar güçlü olur ve dikim şoku o kadar hızlı atlatılır.
Fotoğraflar
Mevcut kökler, mevcut gövdeyi besler. Yeni gövde sürgünlerinin yeni kök sürgünlerinin oluşması ile gerçekleştiği unutulmamalıdır.
İlk dikimde yapılan budama herhangi bir gübrelemeden daha fazla gelişimde rol oynar. Bu nedenle ilk dikimde önce kökler oluşacağı için gübrenin hayati önemi yoktur.
İlk yıl Leonardit ve/veya hümik asit gibi köklendirici veya toprak düzenleyicilerin kullanılması çok daha önemlidir.
2.YIL
Ülkemizde Pikan Cevizi Yetiştiriciliğinde en çok yapılan hatalardan birisi , Pikan ağaçlarının hem çok alçaktan taçlandırılması hem de yanlış şekil verilmesidir.
Pikan Cevizi Yetiştiriciliği nde toprak işleme ve hasadın hızlı ve kolayca yapılabilmesi için ağaçların 180 santim ve üzerinden ilk yan dalların oluşturması gerekir. Bunun içinde fidanın yaklaşık olarak 210 santimden tepesinin vurulması gerekir. Böylece ilk yan dallar yaklaşık olarak 170 -180 cm den başlayacak şekilde oluşur. Buda ağaçların altından traktörün rahatça geçebilmesi ve hasat için yeterlidir.
Fotoğraflar
3.YIL
Fotoğraflar
Şekil vermeye bu yıl başlayabiliriz. Pikan Cevizi Yetiştiriciliği nde öncelikle merkezi lider sistemi kullanacağımız için lider dalın seçimi ve yan dalların seçimi ile işe başlıyoruz. Özellikle merkezi lider olarak seçtiğimiz dalın rakibinin olmamasına dikkat edilmelidir.
Fotoğraflar
Yan dalların seçiminde ise ;
*Dallar arasında 30-50 cm boşluk olmasına dikkat edilmelidir.
Fotoğraflar
*Ağacın balansı dikkate alınmalıdır.
* V şeklindeki dallanmalara müsaade edilmemelidir. Seçilen yan dalların açısı 60-80 derece olmalıdır. Aksi takdirde ileriki yıllarda rüzgâr ve aşırı ürün dolayısı ile kırılırlar.
* İçeriye doğru uzayan dallar, yeterli Hava akımı ve güneş alabilmesi için budanır.
* Pikan Cevizi çok güçlü sürgün yapma potansiyeline sahiptir. Yan dallarda uç vurma kışın yapıldığında uçlardan çok miktarda V şeklinde kalabalık sürgünler oluşur. Bu nedenle uç vurma işleminin yazın yapılması önerilir.
